โคลงโลกนิติ

โคลงโลกนิติ

๑. อัญขยมบรมนเรศร์เรื้อง .............. รามวงศ์

พระผ่านแผ่นไผทรง .............. สิบไท้

แสวงยิ่งสิ่งสดับองค์ .............. โอวาท

หวังประชาชนให้ .............. อ่านแจ้งคำโคลง

๒. ครรโลงโลกนิตินี้ .............. นมนาน

มีแต่โบราณกาล .............. เก่าพร้อง

เป็นสุภาษิตสาร .............. สอนจิต

กลดั่งสร้อยสอดคล้อง .............. เวี่ยไว้ในกรรณ

๓. ปลาร้าพันห่อด้วย .............. ใบคา

ใบก็เหม็นคาวปลา .............. คละคลุ้ง

คือคนหมู่ไปหา .............. คบเพื่อน พาลนา

ได้แต่รายร้ายฟุ้ง .............. เฟื่องให้เสียพงศ์

๔. ใบพ้อพันห่อหุ้ม .............. กฤษณา

หอมระรวยรสพา .............. เพริศด้วย

คือคนเสพเสน่หา .............. นักปราชญ์

ความสุขซาบฤาม้วย .............. ดุจไม้กลิ่นหอม

๕. ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้ .............. มีพรรณ

ภายนอกแดงดูฉัน .............. ชาดป้าย

ภายในย่อมแมลงวัน .............. หนอนบ่อน

ดุจดั่งคนใจร้าย .............. นอกนั้นดูงาม

๖. ขนุนสุกสล้างแห่ง .............. สาขา

ภายนอกเห็นหนามหนา .............. หนั่นแท้

ภายในย่อมรสา .............. เอมโอช

สาธุชนนั่นแล้ .............. เลิศด้วยดวงใจ

๗. คนพาลผู้บาปแท้ .............. ทุรจิต

ไปสู่หาบัณฑิต .............. ค่ำเช้า

ฟังธรรมอยู่เนืองนิตย์ .............. บ่ซาบ

ใจนา คือจวักตักข้าว .............. ห่อนรู้รสแกง

๘. กบเกิดในสระได้ .............. บัวบาน

ฤาห่อนรู้รสมาลย์ .............. หนึ่งน้อย

ภุมราอยู่ไกลสถาน .............. นับโยชน์ ก็ดี

บินโบกมาค้อยค้อย .............. เกลือกเคล้าเสาวคนธ์

๙. ไม้ค้อมมีลูกน้อม .............. นวยงาม

คือสัปปุรุษสอนตาม .............. ง่ายแท้

ไม้ผุดั่งคนทราม .............. สอนยาก

ดัดก็หักแหลกแล้ .............. ห่อนเรื้อโดยตาม

๑๐. นาคีมีพิษเพี้ยง .............. สุริโย

เลื้อยบ่ทำเดโช .............. แช่มช้า

พิษน้อยหยิ่งโยโส .............. แมลงป่อง

ชูแต่หางเองอ้า .............. อวดอ้างฤทธี

๑๑. ความรู้ผู้ปราชญ์นั้น .............. รักเรียน

ฝนทั่งเท่าเข็มเพียร .............. ผ่ายหน้า

คนเกียจเกลียดหน่ายเรียน .............. วนจิต

กลอุทกในตระกร้า .............. เปี่ยมล้น ฤามี

๑๒. ห้ามเพลิงไว้อย่าให้ .............. มีควัน

ห้ามสุริยแสงจันทร์ .............. ส่องไซร้

ห้ามอายุให้หัน .............. คืนเล่า

ห้ามดั่งนี้ไว้ได้ .............. จึ่งห้าม นินทา

๑๓. เว้นวิจารณ์ว่างเว้น .............. สดับฟัง

เว้นที่ถามอันยัง .............. ไป่รู้

เว้นเล่าลิขิตสัง .............. เกตว่าง เว้นนา

เว้นดั่งกล่าวว่าผู้ .............. ปราชญ์ได้ ฤามี

๑๔. รู้น้อยว่ามากรู้ .............. เริงใจ

กลกบเกิดอยู่ใน .............. สระจ้อย

ไปเห็นชเลไกล .............. กลางสมุทร

ชมว่าน้ำบ่อน้อย .............. มากล้น ลึกเหลือ

๑๕. เสียสินสงวนศักดิ์ไว้ .............. วงศ์หงส์

เสียศักดิ์สู้ประสงค์ .............. สิ่งรู้

เสียรู้เร่งดำรง .............. ความสัตย์

ไว้นา เสียสัตย์อย่าเสียสู้ .............. ชีพม้วย มรณา

๑๖. พระสมุทรสุดลึกล้น .............. คณนา

สายติ่งทิ้งทอดมา .............. หยั่งได้

เขาสูงอาจวัดวา .............. กำหนด

จิตมนุษย์นี้ไซร้ .............. ยากแท้ หยั่งถึง

๑๗. รักกันอยู่ขอบฟ้า .............. เขาเขียว

เสมออยู่หอแห่งเดียว .............. ร่วมห้อง

ชังกันบ่แลเหลียว .............. ตาต่อ กันนา

เหมือนขอบฟ้ามาป้อง .............. ป่าไม้ มาบัง

๑๘. ให้ท่านท่านจักให้ .............. ตอบสนอง

นบท่านท่านจักปอง .............. นอบไหว้

รักท่านท่านควรครอง .............. ความรัก เรานา

สามสิ่งนี้เว้นไว้ .............. แต่ผู้ทรชน

๑๙. ใครจักผูกโลกแม้ .............. รัดรึง

เหล็กเท่าลำตาลตรึง .............. ไป่หมั้น

มนต์ยาถูกนานหึง .............. หายเสื่อม

ผูกเพื่อไมตรีนั้น .............. แนบเท้าวันตาย

๒๐. ผจญคนมักโกรธด้วย .............. ไมตรี

ผจญหมู่ทรชนดี .............. ต่อตั้ง

ผจญคนจิตโลภมี .............. ทรัพย์เผื่อ

แผ่นา ผจญคนอสัตย์ให้ยั้ง .............. หยุดด้วย สัตยา

๒๑. คนใดคนหนึ่งผู้ .............. ใจฉกรรจ์

เคียดฆ่าคนอนันต์ .............. หนักแท้

ไป่ปานบุรุษอัน .............. ผจญจิต เองนา

เธียรท่านเยินยอแล้ .............. ว่าผู้ มีชัย

๒๒. ความรู้ดูยิ่งล้ำ .............. สินทรัพย์

คิดค่าควรเมืองนับ .............. ยิ่งไซร้

เพราะเหตุจักอยู่กับ .............. กายอาต มานา

โจรจักเบียนบ่ได้ .............. เร่งรู้ เรียนเอา

๒๓. โทษท่านผู้อื่นเพี้ยง .............. เมล็ดงา

ปองติฉินนินทา .............. ห่อนเว้น

โทษตนเท่าภูผา .............. หนักยิ่ง

ป้องปิดคิดซ่อนเร้น .............. เรื่องร้าย หายสูญ

๒๔. หอมกลิ่นดอกไม้ที่ .............. นับถือ

หอมแต่ตามลมฤา .............. กลับย้อน

หอมแห่งกลิ่นกล่าวคือ .............. ศีลสัตย์ นี้นา

หอมสุดหอมสะท้อน .............. ทั่วใกล้ ไกลถึง

๒๕. ก้านบัวบอกลึกตื้น .............. ชลธาร

มรรยาทส่อสันดาน .............. ชาติเชื้อ

โฉดฉลาดเพราะคำขาน .............. ควรทราบ

หย่อมหญ้าเหี่ยวแห้งเรื้อ .............. บอกร้าย แสลงดิน

๒๖. ถึงจนทนกัดก้อน .............. กินเกลือ

อย่าเที่ยวแล่เนื้อเถือ .............. พวกพ้อง

อดอยากเยี่ยงอย่างเสือ .............. สงวนศักดิ์

โซก็เสาะใส่ท้อง .............. จับเนื้อ กินเอง

๒๗. โคควายวายชีพได้ .............. เขาหนัง

เป็นสิ่งเป็นอันยัง .............. อยู่ไซร้

คนเด็ดดับสูญสัง .............. ขารร่าง

เป็นชื่อเป็นเสียงได้ .............. แต่ร้าย กับดี

๒๘. อ่อนหวานมานมิตรล้น .............. เหลือหลาย

หยาบบ่มีเกลอกราย .............. เกลื่อนใกล้

ดุจดวงศศิฉาย .............. ดาวดาษ ประดับนา

สุริยส่องดาราไร้ .............. เพื่อร้อนแรงแสง

๒๙. เพื่อนกิน ... สิ้นทรัพย์แล้ว .............. แหนงหนี

หาง่าย ... หลายหมื่นมี .............. มากได้

เพื่อนตาย ... ถ่ายหมื่นมี .............. วาอาตม์

หายาก ... ฝากผีฝากไข้ .............. ยากแท้จักหา